Kategori: Makaleler

Âşık Tarzı Halk Şairleri Kimlerdir? Köklerden Dijital Çağa Uzanan Bir Yolculuk Bir meclisin ortasında sazın ilk teline vurulduğunda, odanın havası değişir ya; işte o titreşimdir beni bu konuya tutkuyla bağlayan. Âşık tarzı halk şairleri yalnızca şiir söylemez; topluluğu kurar, hafızayı tazeler, bugünü tartar, yarına işaretler. “Âşıklar kimdir?” sorusu aslında “biz kimiz, nereden geliyoruz ve nereye gidebiliriz?” sorularıyla iç içe. Hadi, kökleri kurcalayalım; bugünün ekranlarına, mikrofonlarına, algoritmalarına uzanıp geleceğin ihtimallerine birlikte bakalım. Köken: Kopuzdan Bağlamaya, Dilden Gönle Âşık geleneği; kopuzdan bağlamaya uzanan bir saz geleneği, hece ölçüsü (çoğunlukla 8’li ve 11’li), koşma–semai–varsağı–destan gibi nazım türleri ve usta–çırak hattıyla örülmüş canlı bir…

Helyum Gazı Nasıl Alınır? Görünmeyen Bir Kaynağın Ekonomik Anatomisi Bir ekonomist için her kaynak, sınırlı olduğu ölçüde değerlidir. Helyum gazı da bu ilkenin en görünmez ama en kritik örneklerinden biridir. Görünmezdir çünkü kokusuzdur, renksizdir; ama küresel ekonominin derinliklerinde, stratejik bir enerji kaynağı gibi dolaşır. Helyumun elde edilme süreci, sadece teknik bir üretim meselesi değil, aynı zamanda kaynak yönetimi, piyasa dengesi ve jeopolitik rekabet konularını da içinde barındırır. Helyumun Kökeni: Doğal Gaz Rezervlerinden Gelen Görünmez Servet Helyum gazı doğrudan yer kabuğundan “üretilmez”; aksine, doğal gaz yataklarında yan ürün olarak ortaya çıkar. Uran­yum ve toryum gibi elementlerin radyoaktif bozunmasıyla milyonlarca yıl boyunca…

Haccetmek Nedir? Bir Felsefi Bakış Hac, İslam’ın beş şartından biri olarak, her yıl belirli bir zaman diliminde gerçekleştirilen, milyonlarca Müslüman’ın katıldığı manevi bir yolculuktur. Ancak bu ibadet, sadece dini bir görev olmanın ötesinde, insanın kendisini tanıması, varoluşu sorgulaması ve ontolojik anlam arayışı için de derin bir deneyim sunar. Bu yazıda, hac ibadetini felsefi bir perspektiften ele alacak, etik, epistemoloji ve ontoloji açılarından inceleyeceğiz. Etik Perspektif: Hac ve İnsan İlişkisi Etik, doğru ile yanlışı, iyi ile kötü arasındaki farkı anlamaya çalışan bir felsefe dalıdır. Hac ibadeti, bir Müslüman için sadece Allah’a yönelik bir teslimiyet değil, aynı zamanda insanın kendi içsel sorumlulukları…

Sakşın İngilizce Ne Demek? Bilimin, Dili ve Kültürü Buluşturan İlginç Bir Kavram Bazen bir kelimenin anlamını çevirmek, yalnızca sözcük karşılığı bulmaktan çok daha fazlasıdır. “Sakşın” kelimesi de bunlardan biri. Türkçede kimi zaman mizahi, kimi zaman eleştirel bir tonda kullanılan bu kelime, aslında insan davranışlarına dair epey derin bir gözlem içerir. Peki “sakşın” İngilizceye nasıl çevrilir? Ve bu kelimenin arkasında hangi bilişsel, kültürel ve dilbilimsel dinamikler vardır? Gelin, hem bilimin hem de günlük yaşamın penceresinden bu merak uyandırıcı konuyu birlikte inceleyelim. “Sakşın” Ne Demek? Dilin Duygusal Mühendisliği “Sakşın” kelimesi Türkçede genellikle “şaşkın, afallamış, ne yapacağını bilemeyen” anlamlarında kullanılır. Ama sadece bir…

Hayatta en saf ama en derin sorular genellikle çocuklardan gelir. “Neden?”… Bu kısa kelime, bir çocuğun dünyayı anlama yolculuğunun başlangıcıdır. Ben de her “neden?” sorusunu duyduğumda, hem gülümserim hem de düşünürüm: Acaba bu soruya nasıl bir gözle bakıyoruz? Bu yazıda “neden diye soran çocuk” kavramına hem bilimsel hem duygusal, hem erkek hem kadın bakış açılarından yaklaşacağız. Çünkü bu küçük kelime, insanın öğrenme biçimlerini ve toplumsal dinamiklerini anlamak için eşsiz bir pencere sunar. “Neden?” sorusu, bir çocuğun sadece merakını değil; bilişsel, duygusal ve toplumsal gelişimini de gösterir. Fakat bu soruya verilen yanıtlar, yetişkinin dünyayı nasıl algıladığıyla doğrudan ilişkilidir. Neden Diye Sorulan…

Güreşçiler Ne ile Beslenir? Tarih Boyunca Gücün, Dengenin ve Dayanıklılığın Sofrası Bir Tarihçinin Samimi Girişi: Sofrada Geçmişi Aramak Geçmişin tozlu sayfalarını karıştırırken, kimi zaman bir savaşın sebebini, kimi zaman bir imparatorun fermanını okuruz. Ama çoğu kez unuttuğumuz bir ayrıntı vardır: insanlar ne yerdi, nasıl yaşardı? Çünkü bir toplumun mutfağı, aslında onun ruhunu anlatır. Güreşçiler ne ile beslenir? sorusu da bu bağlamda, sadece bir beslenme alışkanlığı değil, bir kültürün, bir inancın ve bir yaşam biçiminin aynasıdır. Tarih boyunca güreş, yalnızca bir spor değil, aynı zamanda bir kimlik meselesi olmuştur. Güreşçi, sadece kas gücüyle değil, sofrasındaki inançla da yoğrulmuştur. Bugün protein tozlarının…

Günübirlik Alan Nedir? Tarihsel Süreklilikten Modern Zamanlara Toplumsal Bir Okuma Bir tarihçi olarak geçmişin tozlu sayfalarında gezinirken, “günübirlik alan” kavramı bana yalnızca bir mekân değil, bir zihniyet dönüşümünü de anlatır. Çünkü toplumlar, zamanı nasıl bölümlendirdiklerini gösteren mekânlarla kendilerini tarif ederler. Günübirlik alan, bu anlamda hem doğa ile kurulan ilişkiyi hem de bireyin gündelik yaşama bakışını yeniden şekillendiren bir aynadır. Günübirlik Alanın Tarihsel Kökleri “Günübirlik” kelimesi, geçmişte seyahat, ziyaret veya geçici dinlenme için ayrılan zaman aralıklarını ifade ederdi. Osmanlı döneminde halk, haftalık pazar gezileri ya da mesire yerleri aracılığıyla günübirlik dinlenme kültürünü yaşardı. Kağıthane, Göksu, Çamlıca gibi alanlar, yalnızca piknik yeri…

Bulmacada Hesap Pusulası Ne Demek? Öğrenmenin Yön Bulma Serüveni Bir eğitimci olarak her gün aynı gerçeği yeniden fark ediyorum: öğrenmek bir yön bulma eylemidir. Tıpkı denizde pusulasız kalan bir gemi gibi, öğrenme süreci de rehbersiz kaldığında savrulmaya açıktır. Bulmacalar ise bu yolculuğun minyatür modelleridir; zihin, bilgi denizinde küçük yönelimler arar, denemeler yapar, hatalarla büyür. Bir öğrenci bir kelimeyi çözerken aslında yalnızca bilgiye ulaşmaz — aynı zamanda kendi düşünme biçimini keşfeder. İşte bu yüzden “Bulmacada hesap pusulası ne demek?” sorusu, sadece bir bulmaca terimini değil, öğrenme sürecinin metaforik bir anlatısını da içinde taşır. Bulmacada Hesap Pusulası: Cevap ve Anlam Katmanları Bulmacalarda…

Kaplamaların Ömrü Ne Kadar? – Bir Hikâyenin İçinde Cevabı Aramak Bazı sorular vardır, teknik bir cevabın çok ötesindedir. Cevap, bir hikâyenin içinde saklıdır; yaşanmışlıklarla, duygularla ve seçimlerle şekillenir. Bugün size yalnızca “kaplamaların ömrü ne kadar?” sorusunun yanıtını değil, bu sorunun ardındaki anlamı da anlatmak istiyorum. Bir Kafede Başlayan Hikâye Bir sonbahar sabahıydı. Yağmur yeni dinmiş, kahve kokusu sokağa yayılmıştı. Elif ve Mert, yıllardır süren dostluklarının bir parçası olarak yine aynı kafede buluşmuşlardı. Elif diş hekimiydi, Mert ise mühendis. Sohbet konuları çoğu zaman hayat, bazen iş, bazen de bir diş tedavisi kadar spesifik konular olurdu. O gün Elif’in aklında önemli bir…

Antalya Eskiden Hangi İle Bağlıydı? Tarihsel Bir Bağlamda Ekonomik Perspektif Bir ekonomist olarak tarihsel süreçlere bakarken, yalnızca olayların kronolojisini değil, bu olayların kaynakların dağılımı, seçimlerin sonuçları ve refah üzerindeki etkilerini anlamaya çalışırım. Çünkü her idari değişiklik, aslında bir ekonomik yeniden yapılanma sürecidir. Antalya’nın geçmişte hangi ile bağlı olduğu sorusu da, yüzeyde tarihsel bir merak gibi görünse de, aslında bölgesel kalkınma, ticaret akışları ve ekonomik merkezileşme açısından derin anlamlar taşır. — Antalya’nın Tarihsel İdari Konumu ve Ekonomik Bağlam Bugün Türkiye’nin turizm başkenti olarak tanıdığımız Antalya, tarih boyunca farklı yönetim merkezlerine bağlı bir şekilde gelişmiştir. Osmanlı döneminde Antalya, uzun bir süre Konya…